जगातील सर्वात BIG HINDU TEMPLE भारतात नाही, ५० कोटी दगडांनी उभारलेलं रहस्यमय मंदिर

BIG HINDU TEMPLE: अहो, काय सांगू तुम्हाला! परवाच एका मित्रासोबत बोलता बोलता एक अशी बातमी कळली की मी अक्षरशः थक्क झालो. आपल्या भारतापासून तब्बल ५ हजार किलोमीटर दूर असलेल्या कंबोडियामध्ये एक असं काहीतरी आहे, ज्याची आपण कल्पनाही केली नसेल. म्हणजे, आपल्याला वाटतं आपले मंदिरं खूप मोठी आहेत, पण हे जे मंदिर आहे ना, ते तर जगातील सर्वात मोठं BIG HINDU TEMPLE आहे! अंकोरवट (Angkor Wat) असं काहीतरी त्याचं नाव आहे. मी वाचत होतो तेव्हा विश्वासच बसेना की इतक्या दूर आपलं भारतीय संस्कृतीचं इतकं विशाल प्रतीक असेल. सिमरिप नावाच्या शहरात, मीकांग नदीच्या काठी वसलेलं हे ठिकाण म्हणजे नुसतं बांधकाम नाही, तर एक जिवंत इतिहास आहे. विचार करा, ५ हजार किलोमीटर दूर जाऊनही आपल्याला आपल्या संस्कृतीचे, आपल्या देवाचे दर्शन होणार! कंबोडिया सरकारच्या पर्यटन विभागाच्या माहितीनुसार, हे मंदिर भगवान विष्णूंना समर्पित आहे आणि जगातील सर्वात मोठं पूजनस्थळ म्हणून ओळखलं जातं. ही केवळ एक वास्तू नाही, तर आपल्या देशाचा आणि आपल्या प्राचीन सभ्यतेचा अभिमान आहे, असं मला वाटायला लागलं. याची भव्यता आणि त्यामागचा इतिहास ऐकून तुम्हीही माझ्यासारखेच आश्चर्यचकित व्हाल, याची मला खात्री आहे!

Shivaneri fort च्या पोटात दडलंय काय? हजारो लोकांसाठी ७ वर्षं पुरेल एवढं अन्नधान्य कसं ठेवलं होतं?

५० कोटी दगडांनी उभारलेलं, इतिहास आणि पौराणिक कथांनी भरलेलं हे अद्भुत ठिकाण!

या BIG HINDU TEMPLE च्या इतिहासात डोकावलं ना, तर आपल्याला अक्षरशः वेड लागेल! १२ व्या शतकात खमेर वंशाच्या सूर्यवर्मन द्वितीय नावाच्या एका हिंदू राजाने हे BIG HINDU TEMPLE उभारलं होतं म्हणे. त्यांनी हे केवळ एक मंदिर नाही, तर साक्षात मेरू पर्वताचं प्रतीक म्हणून बनवलं. मेरू पर्वत म्हणजे देव-दानवांचं निवासस्थान, आपल्या पौराणिक कथांमध्ये त्याचा उल्लेख असतोच की! त्या राजाला अमर व्हायचं होतं आणि त्यासाठी त्याने ब्रह्मा, विष्णू, महेश या तिन्ही देवांची एकाच ठिकाणी पूजा करण्यासाठी हे विशेष स्थान बनवलं. अंकोरवट हे केवळ एक BIG HINDU TEMPLE नाही, तर ते स्थापत्यशास्त्राचा एक अद्भुत नमुना आहे. या मंदिरात तब्बल पन्नास कोटी दगड वापरलेत, आणि प्रत्येक दगडाचं वजन दीड टन म्हणजे दीड हजार किलो! अरे बापरे! हे सगळं कसं केलं असेल तेव्हा? कुठल्याही आधुनिक तंत्रज्ञानाशिवाय? फक्त ही आकडेवारी ऐकली तरी आपल्याला कल्पनाशक्तीला ताण पडतो. या मंदिराच्या भिंतींवर रामायण आणि महाभारताच्या कथा इतक्या सुंदर पद्धतीने कोरलेल्या आहेत की तुम्ही तासभर नुसते ते कोरीव काम बघत राहाल. म्हणजे सीताहरण, हनुमानाचा अशोक वाटिकेतील प्रवेश, अंगदाचा प्रसंग, राम-रावण युद्ध… सगळं काही इतकं सुंदर कोरलंय की नुसतं बघत राहावं! नंतरच्या काळात तिथे बौद्ध धर्माचं शासन आलं आणि मंदिराला बौद्ध स्वरूप दिलं गेलं, पण त्याची हिंदू मुळं अजूनही स्पष्ट दिसतात. खरंच, हा अनुभव एकदम भारी असेल, असं वाटतंय.

वर्ल्ड हेरिटेजचा मान आणि कंबोडियाच्या राष्ट्राचा अभिमान!

हे BIG HINDU TEMPLE म्हणजे नुसता इतिहास नाही, तर एक जिवंत कलाकृती आहे, जे आजच्या काळातही तितकंच प्रभावी वाटतं. वर्ल्ड हेरिटेजच्या यादीत याला स्थान मिळालंय, आणि जगभरातून लाखो पर्यटक दरवर्षी याला भेट देतात. भारतीयांसाठी तर हे एक विशेष ठिकाण आहे, कारण आपली संस्कृती, आपली पौराणिक कथा इतक्या दूरवर इतक्या भव्यतेने जपलेली बघायला मिळते. कंबोडिया सरकारही या मंदिराची खूप काळजी घेतं. दरवर्षी करोडो रुपये खर्च करतं, जेणेकरून हे BIG HINDU TEMPLE चांगल्या स्थितीत राहावं आणि हजारो वर्षे टिकून राहावं. म्हणजे विचार करा, त्यांनाही याची किंमत कळली आहे, आणि त्यांनी त्याला राष्ट्रीय ध्वजावरही स्थान दिलंय! हे मंदिर म्हणजे केवळ पर्यटनाचं ठिकाण नाही, तर एक आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक अनुभव आहे. तुम्ही जेव्हा त्या मंदिराच्या आवारात जाल ना, तेव्हा तुम्हाला एका वेगळ्याच जगात गेल्यासारखं वाटेल. शांतता, भव्यता आणि हजारो वर्षांचा इतिहास एकाच वेळी तुमच्या डोळ्यासमोर उभा राहील. तिथे गेल्यावर तुम्हाला खात्री पटेल की हे फक्त एक मंदिर नाही, तर हे एक जिवंत प्रतीक आहे आपल्या संस्कृतीचं आणि आपल्या पूर्वजांच्या अतुलनीय दूरदृष्टीचं. फोटोंमध्ये बघितलं तर खूप छान दिसतं, पण प्रत्यक्ष अनुभव तर याहून कैकपटीने जास्त जबरदस्त असेल, यात शंकाच नाही.

कधी प्लॅन करायचंय मित्रांनो? आयुष्यात एकदा तरी हे बघायलाच हवं!

मला तर असं वाटतंय की एकदा तरी आपण सगळ्यांनी मिळून कंबोडियाला जायलाच पाहिजे आणि हे अद्भुत BIG HINDU TEMPLE आपल्या डोळ्यांनी बघायला पाहिजे. ही फक्त एक ट्रिप नाही, तर एक सांस्कृतिक यात्रा असेल. आपल्या इतिहासाचा, आपल्या देवांचा, आपल्या स्थापत्यकलेचा किती भव्य वारसा आहे हे (BIG HINDU TEMPLE) आपल्याला तिथे गेल्यावर कळेल. हे मंदिर उभारण्यामागे अनेक मान्यता आहेत. काही जण म्हणतात की स्वतः इंद्रदेवाने एका रात्रीत आपल्या मुलासाठी महाल म्हणून हे मंदिर बांधून घेतलं होतं. आता यात कितपत सत्य आहे हे माहीत नाही, पण BIG HINDU TEMPLE ची भव्यता बघता काहीही शक्य आहे असं वाटायला लागतं. नुसतं सोशल मीडियावर फोटो बघण्यापेक्षा, प्रत्यक्ष तिथे जाऊन त्या शांततेचा, त्या इतिहासाचा अनुभव घ्यायला हवा. खरंच, जगातील हे सर्वात मोठं BIG HINDU TEMPLE बघणं म्हणजे एक अविस्मरणीय अनुभव आहे, जो तुम्हाला आयुष्यात खूप काही देऊन जाईल. BIG HINDU TEMPLE हे केवळ एक मंदिर नाही, तर जगासाठी भारताच्या सांस्कृतिक प्रभावाचं एक जिवंत स्मारक आहे. त्यामुळे मित्रांनो, कधी प्लॅन करायचं ते सांगा, पण तुम्ही नक्की भेट द्या या जागेला. खरंच, आयुष्यात एकदा तरी बघण्यासारखं हे ठिकाण आहे. भारताचा सन्मान आणि आपली संस्कृती इतक्या दूर परदेशात जाऊन बघायला मिळणं, यासारखं समाधान नाही! चला तर मग, तयारीला लागा!

📍 मुंबई आणि पुणे येथून कंबोडियातील अंगकोर वटपर्यंत प्रवास कसा कराल?

• १. व्हिसा (Visa): कंबोडियासाठी तुम्हाला व्हिसाची आवश्यकता असते. तुम्ही तुमच्या भारतातूनच ऑनलाइन ई-व्हिसा (E-Visa) काढू शकता, जो खूप सोयीस्कर आहे. काहीवेळा ‘व्हिसा ऑन अरायव्हल’ची (Visa on Arrival) सोय असली तरी, वेळेचा अपव्यय टाळण्यासाठी आणि प्रवास सोयीस्कर करण्यासाठी ई-व्हिसा काढून जाणे अधिक उत्तम. व्हिसासाठी पासपोर्टची मुदत, फोटो आणि प्रवासाची माहिती आवश्यक असते.
• २. विमानप्रवास (Flights): मुंबई किंवा पुणे येथून कंबोडियातील सिमरिप (Siem Reap) शहरासाठी (जिथे अंगकोर वट आहे) थेट विमानसेवा उपलब्ध नाही. तुम्हाला बँकॉक (थायलंड), क्वालालंपूर (मलेशिया), सिंगापूर किंवा हो ची मिन्ह सिटी (व्हिएतनाम) यासारख्या प्रमुख आग्नेय आशियाई शहरांमधून कनेक्टिंग फ्लाईट घ्यावी लागेल. ‘बँकॉक’ हा सर्वात लोकप्रिय आणि सोयीचा पर्याय मानला जातो. AirAsia, Thai Airways, Singapore Airlines, Vietnam Airlines, Malaysia Airlines यांसारख्या एअरलाईन्स या मार्गावर चांगली सेवा देतात. तुम्ही सहसा सकाळी लवकर किंवा रात्री उशिराची फ्लाईट निवडल्यास दिवसाचा वेळ वाचतो.
• ३. स्थानिक प्रवास (Local Transport): सिमरिप आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर (Siem Reap International Airport – REP) उतरल्यावर शहरात जाण्यासाठी अनेक टॅक्सी आणि टुक-टुक (Tuk-Tuk) उपलब्ध असतात. अंगकोर वट आणि आजूबाजूच्या मंदिरांना भेट देण्यासाठी टुक-टुक हा सर्वात सोयीचा आणि किफायतशीर पर्याय आहे. तुम्ही एका दिवसासाठी किंवा पूर्ण मुक्कामासाठी टुक-टुक भाड्याने घेऊ शकता. BIG HINDU TEMPLE बघण्यासाठी अनेक टूर ऑपरेटरही पॅकेजेस देतात ज्यात वाहन आणि गाईडचा समावेश असतो. थोडं साहसी असाल, तर सायकल भाड्याने घेऊनही फिरू शकता, पण त्यासाठी आधी नकाशा आणि मार्ग व्यवस्थित समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.
• ४. राहण्याची सोय (Accommodation): सिमरिप शहरात पर्यटकांसाठी विविध बजेटमध्ये राहण्याची सोय उपलब्ध आहे. बजेट हॉटेल्स आणि हॉस्टेल्सपासून ते मध्यम श्रेणीतील हॉटेल्स आणि लक्झरी रिसॉर्ट्सपर्यंत अनेक पर्याय आहेत. ‘पब स्ट्रीट’ (Pub Street) जवळील परिसर पर्यटकांसाठी अधिक लोकप्रिय आहे कारण तिथे अनेक रेस्टॉरंट्स, बार आणि शॉपिंगचे पर्याय उपलब्ध आहेत. तुम्ही तुमच्या बजेटनुसार आणि आवडीनुसार ऑनलाइन बुकिंग करू शकता. शक्य असल्यास, मंदिरांना भेट देण्याच्या दृष्टीने सोयीचे ठरेल असे हॉटेल निवडणे अधिक फायदेशीर ठरते.
• ५. भेटीसाठी उत्तम वेळ आणि अंदाजित खर्च (Best Time & Estimated Cost): कंबोडियाला ( BIG HINDU TEMPLE) भेट देण्यासाठी नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी हा काळ सर्वोत्तम मानला जातो, कारण या काळात हवामान थंड आणि कोरडे असते, जे मंदिरांच्या भेटीसाठी योग्य आहे. पावसाळ्यात (मे ते ऑक्टोबर) गर्दी कमी असली तरी, अचानक पाऊस येऊ शकतो. प्रवासाचा खर्च तुमच्या राहणीमानानुसार आणि प्रवासाच्या प्रकारानुसार बदलतो. साधारणपणे, विमान तिकीट (मुंबई/पुणे ते सिमरिप) ५०,००० ते ७०,००० रुपये (परतीचे) येऊ शकते, तर व्हिसा, राहण्याची सोय, स्थानिक प्रवास आणि जेवण यासाठी प्रतिदिवस ३,००० ते ७,०२५ रुपये खर्च येऊ शकतो. त्यामुळे एकूण प्रवास खर्च तुमच्या योजनेनुसार १.५ ते २.५ लाखांपर्यंत असू शकतो.

🤔 आपल्या मनातले काही प्रश्न

अंगकोर वट (Angkor Wat) BIG HINDU TEMPLE म्हणजे नक्की काय आहे?

• अंगकोर वट हे कंबोडियातील सिमरिप शहरात स्थित एक BIG HINDU TEMPLE आहे. हे मूळतः भगवान विष्णूंना समर्पित एक हिंदू मंदिर म्हणून बांधले गेले होते, परंतु नंतर ते बौद्ध मंदिरात रूपांतरित झाले. जगातील सर्वात मोठं धार्मिक स्मारक म्हणून याची नोंद आहे आणि ते कंबोडियाच्या राष्ट्रीय ध्वजावरही कोरलेलं आहे.
• हे BIG HINDU TEMPLE फक्त एक धार्मिक स्थळ नाही, तर खमेर स्थापत्यकलेचा एक उत्कृष्ट नमुना आहे, जो १२ व्या शतकातील भव्यता आणि स्थापत्यकलेतील प्रगती दर्शवतो. त्याच्या भिंतींवर रामायण आणि महाभारतातील विविध कथांचे सुंदर कोरीव काम आहे, जे भारतीय संस्कृती आणि कंबोडियातील तिच्या प्रभावाचे एक अनोखे उदाहरण आहे.

हे BIG HINDU TEMPLE कोणी आणि कधी बांधले होते? यामागे काय कारण होते?

• अंगकोर वट हे मंदिर १२ व्या शतकात खमेर वंशातील हिंदू राजा सूर्यवर्मन द्वितीय यांनी बांधले होते. हे मंदिर राजाने स्वतःसाठी एक अंत्यसंस्काराचे मंदिर (funerary temple) आणि भगवान विष्णूंना समर्पित एक राज्य मंदिर म्हणून उभारले होते, अशी मुख्य मान्यता आहे.
• या मंदिराला मेरू पर्वताचे प्रतीक मानले जाते, जो हिंदू पौराणिक कथांमध्ये देव-दानवांचे निवासस्थान आहे. राजा सूर्यवर्मन द्वितीय यांना अमरत्वाची इच्छा होती आणि त्यांनी ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश या तिन्ही देवांची एकाच ठिकाणी पूजा करून मोक्ष प्राप्त करण्याचा प्रयत्न केला असे मानले जाते. या मंदिराचे बांधकाम हे त्यावेळच्या राज्याची समृद्धी आणि स्थापत्यकलेतील उच्च दर्जाचे एक उत्तम उदाहरण आहे.

अंगकोर वट जागतिक स्तरावर महत्त्वाचे का आहे?

• अंगकोर वटला १९९२ मध्ये युनेस्को (UNESCO) वर्ल्ड हेरिटेज साइटचा दर्जा मिळाला आहे, ज्यामुळे त्याचे जागतिक महत्त्व अधोरेखित होते. हे केवळ त्याच्या भव्य आकारामुळे आणि प्राचीन हिंदू व बौद्ध संस्कृतीच्या समृद्ध इतिहासामुळे महत्त्वाचे नाही, तर त्याच्या अद्भुत स्थापत्यशास्त्रामुळे आणि कलाकुसरीमुळेही ते जगभरात प्रसिद्ध आहे.
• या मंदिराच्या भिंतींवरील विस्तृत कोरीव काम, त्याच्या इमारतीची अभियांत्रिकी अचूकता आणि ५० कोटी दगडांचा वापर करून ते उभारण्याची संकल्पना हे सर्व मानवजातीच्या स्थापत्यकलेतील अतुलनीय यशाचे प्रतीक आहे. हे कंबोडियाचे राष्ट्रीय प्रतीक मानले जाते आणि ते जगभरातील लाखो पर्यटकांना आकर्षित करते, ज्यामुळे ते सांस्कृतिक देवाणघेवाणीचे आणि अभ्यासाचे एक महत्त्वाचे केंद्र बनले आहे.

मंदिराच्या आत काय काय बघण्यासारखे आहे आणि ते किती मोठे आहे?

• अंगकोर वट हे खरोखरच खूप विशाल आहे, अंदाजे १६२.६ हेक्टर (जवळपास ४०० एकर) परिसरात पसरलेले आहे. मंदिराच्या मुख्य भागामध्ये अनेक गॅलरी, मंडप आणि पाच उंच टॉवर्स आहेत, जे मेरू पर्वताच्या शिखरांचे प्रतीक आहेत. यातील मध्यवर्ती टॉवर सर्वाधिक उंच आहे.
• या मंदिरातील सर्वात मोठे आकर्षण म्हणजे त्याच्या भिंतींवरील ‘बास-रिलीफ्स’ (Bas-reliefs), म्हणजेच अतिशय बारकाईने कोरलेली चित्रे. यामध्ये रामायण आणि महाभारतातील सीताहरण, राम-रावण युद्ध, कुरुक्षेत्राचे युद्ध यांसारख्या कथा; तसेच खमेर साम्राज्याच्या दैनंदिन जीवनातील दृश्ये, ऐतिहासिक घटना आणि हिंदू पौराणिक कथांमधील अनेक प्रसंग दर्शविले आहेत. मंदिराच्या आवारात अनेक लहान मंदिरे, ग्रंथालये आणि पाण्याच्या कुंड्या आहेत, जेथे सूर्योदय आणि सूर्यास्ताच्या वेळी प्रतिबिंब खूप सुंदर दिसते. खासकरून सूर्योदयाच्या वेळी मंदिराचे सोनेरी रूप बघण्यासाठी पर्यटक पहाटेपासून गर्दी करतात.

हे मंदिर मूळतः हिंदू मंदिर असताना ते बौद्ध मंदिर कसे बनले?

• अंगकोर वट हे १२ व्या शतकात राजा सूर्यवर्मन द्वितीय यांच्या कारकिर्दीत पूर्णपणे हिंदू मंदिर म्हणूनच बांधले गेले होते. त्या काळात खमेर साम्राज्यात हिंदू धर्माचा प्रभाव होता. मात्र, १४ व्या शतकाच्या आसपास, खमेर साम्राज्यात बौद्ध धर्माचा प्रभाव वाढू लागला आणि या भागात बौद्ध धर्माचे अनुयायी असलेल्या शासकांनी राज्य केले.
• परिणामी, अनेक हिंदू मंदिरांप्रमाणेच अंगकोर वटलाही हळूहळू बौद्ध रूप देण्यात आले. मंदिरातील काही हिंदू देवतांच्या मूर्ती काढण्यात आल्या आणि त्यांच्या जागी बुद्धाच्या मूर्ती स्थापन करण्यात आल्या. तरीही, मंदिराची मूळ हिंदू रचना, कोरीव काम आणि स्थापत्यशास्त्र अजूनही जशास तसे टिकून आहे. आज ते हिंदू आणि बौद्ध दोन्ही धर्मांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक केंद्र म्हणून ओळखले जाते, जिथे दोन्ही संस्कृतींचा संगम पाहायला मिळतो.