५०० वर्षांची प्रतीक्षा संपली : भव्य ram mandir ayodhya

ram mandir ayodhya: श्रीराम हे केवळ नाव नाहीये, ते आपल्या देशाची ओळख आणि ऊर्जा आहे. ‘जय श्रीराम’ ही घोषणा केवळ एक नारा नसून, प्रत्येक भारतीयाच्या मनातली श्रद्धा आहे. आपले जीवन श्रीरामांनी व्यापलेले आहे आणि आता अयोध्येत श्रीरामांचा प्राणप्रतिष्ठा सोहळा पार पडणार आहे. तब्बल ५०० हून अधिक वर्षांच्या प्रतीक्षेनंतर अयोध्येत भव्य ram mandir ayodhya साकारले आहे. हा सोहळा केवळ भारतातच नाही, तर जगभरात उत्साहाचे आणि आनंदाचे वातावरण घेऊन आला आहे. याच निमित्ताने, आपण या ऐतिहासिक ram mandir ayodhya बद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.

महाराष्ट्राच्या कुलदैवताचा जयघोष: पिवळ्या भंडाऱ्याने उजळली jejuri khandoba नगरी!

रामायणापासून आजपर्यंत: अयोध्येतील राम मंदिराचा गौरवशाली इतिहास

रामायणाचे महाकाव्य रचणारे महर्षी वाल्मिकी यांनी श्रीरामांना नायक म्हणून अमर केले. अयोध्येची भूमी, जी श्रीरामांच्या पूर्वजांची राजधानी होती, तिथेच रघुवंशी महाराज दशरथ आणि ज्येष्ठ राणी कौशल्या यांचे पुत्र श्रीराम त्रेता युगात वास्तव्यास होते, असे म्हटले जाते. रामायणात श्रीरामांनी शरयू नदीत जलसमाधी घेतल्याचे वर्णन आहे. बराच काळानंतर उज्जैनचा राजा विक्रमादित्य अयोध्येला आला आणि त्याने या ठिकाणी उत्खनन केले. श्रीरामांचे अस्तित्व दिसून आल्यावर राजा विक्रमादित्याने येथे पहिले ram mandir ayodhya बांधले, जिथे अनेक वर्षे पूजाअर्चा सुरू होती. मात्र, चौदाव्या शतकात मुघलांची सत्ता आल्यावर, १५२६ मध्ये बाबरने मेवाडचा राणा संग्राम सिंह याला हरवून आपली पकड मजबूत केली. बाबरची नजर अयोध्येतील या भव्य मंदिरावर पडली. त्याने आपला सेनापती मीर बाकी याला ram mandir ayodhya पाडून तिथे मशीद बांधण्याची जबाबदारी दिली. अयोध्येच्या रक्षणासाठी अक्षरशः हजारो हिंदूंनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली. मुसलमानांची सेना तोफखान्यासह सज्ज असतानाही १ लक्ष ७१ हजार हिंदू वीरांनी रामजन्मभूमीसाठी बलिदान दिले. पण अखेर, २३ मार्च १५२८ रोजी मीर बाकीने अयोध्येतील ram mandir ayodhya उद्ध्वस्त केले आणि त्यावर ‘बाबरी मशीद’ उभारली.

अयोध्येच्या राम मंदिरासाठी ७६ लढाया आणि हजारो वीरांचे बलिदान

पण हिंदू शांत बसले नाहीत. त्यांनी पुन्हा एकदा रामभक्त पंडित देवीदिन पांडे यांच्या नेतृत्वाखाली लढा सुरू केला. पांडेजींनी ७० हजारांची फौज उभी केली आणि बाबरने स्वतः लिहून ठेवले आहे की, देवीदिनने ७०० मुस्लिम सैनिकांना ठार मारले. सुमारे पाच दिवस घनघोर युद्ध झाले, पण दुर्दैवाने देवीदिन पांडे यांना बंदुकीची गोळी लागून वीरमरण आले. त्यानंतर हंसवर रियासतची राणी राजकुमारी हिने ३००० विरंगणांची पलटण तयार करून दहा मोठ्या चढाई केल्या. अखेरच्या हल्ल्यात राणी रणांगणात धारातीर्थी पडली. पुढे औरंगजेबाने सय्यद हसन अलीच्या नेतृत्वाखाली बाबरी मशिदीच्या रक्षणासाठी मोठी फौज पाठवली, पण बाबा वैष्णव दास यांनी पंजाबमधील रणझुंजार गुरु गोविंद सिंह यांच्या मदतीने या सेनेला परतवून लावले. १८५३ मध्ये अयोध्येत धार्मिक हिंसाचार सुरू झाला. ram mandir ayodhya च्या जागेवरून पहिल्यांदा दोन समुदायांमध्ये मोठा वाद निर्माण झाला. हिंदू संघटनांनी हे मंदिर पाडून मशीद बांधल्याचा दावा केला आणि यातून दंगल पेटली. १८५९ मध्ये ब्रिटिश प्रशासनाने जागेभोवती कुंपण घातले. मुसलमानांना आतमध्ये नमाज पढण्याची आणि हिंदूंना अंगणात पूजा करण्याची परवानगी दिली.

न्यायालयीन लढा आणि कार सेवा: राम मंदिराच्या उभारणीचा मार्ग

राम जन्मभूमीसाठी कायदेशीर लढाई देखील अनेक वर्षे चालली. या संघर्षातील काही महत्त्वाचे टप्पे खालीलप्रमाणे:

• १८८५: महंत रघुवीर दास यांनी चबुतरावर मंदिर उभारण्यासाठी फैजाबाद न्यायालयात मागणी केली, जी न्यायालयाने फेटाळली.
• १९४९: रामचरित मानसाचे पठण आयोजित करून हिंदू कार्यकर्त्यांनी मशिदीत प्रवेश केला आणि राम-सीतेच्या मूर्ती ठेवल्या. उत्तर प्रदेश सरकारने मूर्ती हलवण्याचे आदेश दिले, पण जिल्हा दंडाधिकारी के. नायर यांनी धार्मिक भावना भडकण्याची भीती व्यक्त करत अंमलबजावणी करण्यास नकार दिला.
• १९५०: वादग्रस्त जमिनीसाठी न्यायालयात याचिका दाखल झाली. मूर्ती हलवू नयेत, पण त्या टाळेबंदीत राहतील आणि केवळ पुजाऱ्यालाच पूजा करण्याची परवानगी मिळेल, जनता बाहेरून दर्शन घेईल, असे आदेश न्यायालयाने दिले.
• १९६१: उत्तर प्रदेश सुन्नी वक्फ बोर्डाने वादग्रस्त जमीन ताब्यात घेण्याची आणि मूर्ती हटवण्याची मागणी करत याचिका दाखल केली.
• १९८४: विश्व हिंदू परिषदेने ram mandir ayodhya निर्मितीसाठी एका समितीची स्थापना केली.
• १९८६: १ फेब्रुवारी रोजी फैजाबादचे जिल्हा न्यायाधीश उमेशचंद्र पांडे यांच्या याचिकेवर आधारित के एम पांडे यांनी हिंदूंना पूजा करण्याची परवानगी दिली आणि वास्तूचे कुलूप काढण्याचे आदेश दिले. राजीव गांधी यांचे सरकारही या निर्णयाला अनुकूल होते. यानंतर बाबरी मस्जिद कमिटी स्थापन करण्याचा निर्णय झाला.
• १९८९: विश्व हिंदू परिषदेचे नेते देवकीनंदन अग्रवाल यांनी मंदिराचा दावा करत आणखी एक खटला दाखल केला.
• १९९०: राम जन्मभूमीची माहिती जनतेपर्यंत पोहोचवण्यासाठी देशभरात अनेक कार्यक्रम (गंगामाता, भारत माता यात्रा, श्रीराम जोत यात्रा, श्रीराम शिलापूजन) झाले. प्रत्यक्ष कार सेवेचे नियोजन झाले. मुख्यमंत्री मुलायम सिंग यादव यांनी वाहतूक मार्ग बंद केले आणि २० हजार सशस्त्र जवान तैनात केले. ३० ऑक्टोबर रोजी कार सेवेचा दिवस निश्चित झाला. जन्मभूमी परिसर कार सेवकांनी भरून गेला. काही कार सेवक घुमटावर चढले, ‘जय श्रीराम’ घोषणांनी आसमंत दणाणून गेला आणि ‘रामलल्ला हम आये है, मंदिरही बनायेंगे’ अशा घोषणांनी परिसर निनादला.
• १९९२: ६ डिसेंबर रोजी विश्व हिंदू परिषद आणि शिवसेनेच्या हजारो कार्यकर्त्यांनी वादग्रस्त वास्तू पाडली. यानंतर देशभरात जातीय दंगली उसळल्या आणि हजारो लोकांचे प्राण गेले.
• २००२: गुजरातमध्ये कारसेवकांना घेऊन जाणाऱ्या ट्रेनला आग लावण्यात आली, ज्यामुळे गुजरातमध्ये दंगल उसळली आणि २००० हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला.
• २००३: न्यायालयाने उत्खननाचे आदेश दिले. भारतीय पुरातत्व विभागाने उत्खननात मंदिराचे अवशेष सापडल्याचे अहवालात नमूद केले.
• २०१०: अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने वादग्रस्त जमीन सुन्नी वक्फ बोर्ड, राम मंदिर विराजमान आणि निर्मोही आखाडा यांच्यात विभागली.
• २०११: सर्वोच्च न्यायालयाने उच्च न्यायालयाच्या निर्णयाला स्थगिती दिली.
• २०१७: सर्वोच्च न्यायालयाने न्यायालयाबाहेर तोडगा काढण्याचे निर्देश दिले आणि काही भाजप नेत्यांवर गुन्हेगारी कटाचे आरोप निश्चित केले.
• २०१९: ९ नोव्हेंबर रोजी सर्वोच्च न्यायालयाच्या पाच न्यायाधीशांच्या खंडपीठाने अंतिम निर्णय दिला. राम जन्मभूमीवर ram mandir ayodhya बांधण्यास अनुमती दिली आणि २.७७ एकर जमीन हिंदू पक्षाला दिली. तसेच मशिदीसाठी वेगळी ५ एकर जमीन देण्याचे निर्देश दिले. सरकारने ट्रस्ट स्थापन करून जमिनीचा ताबा घेण्याचे आदेश दिले.

अशा अनेक वर्षांच्या लढाईनंतर अखेर ram mandir ayodhya उभारणीचा मार्ग मोकळा झाला.

भव्य राम मंदिराची रचना आणि बांधकामाची वैशिष्ट्ये

२०२० मध्ये, २५ मार्च रोजी २८ वर्षांनंतर श्रीरामांच्या मूर्ती मंडपातून फायबर मंदिरात हलवण्यात आल्या. ५ ऑगस्ट रोजी भव्य ram mandir ayodhya च्या बांधकामाचा भूमिपूजन सोहळा पार पडला. राम जन्मभूमीवर हे भव्य मंदिर उभारण्यासाठी २०२१ मध्ये मकर संक्रांतीपासून ४४ दिवसांचे ‘निधी समर्पण अभियान’ राबवण्यात आले. या अभियानातून २००० कोटी रुपयांचा निधी जमा झाला, ज्यात हिंदू समाजातील सर्व स्तरातील लोकांनी सहभाग घेतला. हे भव्य ram mandir ayodhya पारंपरिक ‘नागर’ शैलीत बांधले आहे आणि ते पुढील ८०० ते १००० वर्षे टिकेल, अशी रचना केली आहे. याची रचना ओडिशातील कोणार्क मंदिरासारखी असल्याचे म्हटले जाते.

• ram mandir ayodhya ची पूर्व-पश्चिम लांबी ३८० फूट आणि रुंदी २५० फूट आहे, तर उंची १६१ फूट आहे.
• मंदिर तीन मजली असून, प्रत्येक मजला २० फूट उंच आहे. मंदिरात एकूण ३९२ खांब आणि ४४ दरवाजे आहेत.
• भूतलावरील गर्भगृहात प्रभू श्रीरामांच्या बालमूर्ती आहेत, तर पहिल्या मजल्यावर श्रीराम दरबार असेल.
• येथे नृत्य मंडप, रंग मंडप, गूढ मंडप, प्रार्थना मंडप आणि कीर्तन मंडप असे पाच मंडप आहेत.
• खांबांवर आणि भिंतींवर विविध देवी-देवता व देवांगनांच्या सुंदर मूर्ती कोरलेल्या आहेत.
• मंदिरात ३२ पायऱ्या चढून पूर्व दिशेच्या सिंहद्वारातून प्रवेश करता येईल.
• दिव्यांग आणि ज्येष्ठ नागरिकांसाठी लिफ्टची व्यवस्था आहे.
• मंदिराच्या चहूबाजूला आयताकृती प्राकार (परिसर) आहे, ज्याची लांबी ७३२ मीटर आणि रुंदी ४.२५ मीटर आहे.
• प्रकाराच्या चारही कोपऱ्यांमध्ये भगवान सूर्य, भगवान शंकर, श्री गणेश, देवी भगवती यांची मंदिरे आहेत. तसेच दक्षिण बाजूस श्री हनुमान आणि उत्तर बाजूस अन्नपूर्णा देवीचे मंदिर आहे.
• मंदिराजवळ पौराणिक काळातील ‘सीता कूप’ आहे.
• ram mandir ayodhya परिसरात महर्षी वाल्मिकी, महर्षी वशिष्ठ, महर्षी विश्वामित्र, महर्षी स्वागत राजगुरू, माता शबरी आणि देवी अहिल्या यांचीही मंदिरे उभारण्यात आली आहेत.
• नैऋत्य भागातील नवरत्न कुबेर टीला येथे शिवमंदिरांचा जीर्णोद्धार आणि रामभक्त जटायूची स्थापना करण्यात आली आहे.

या भव्य ram mandir ayodhya साठी राजस्थानमधील लाल आणि पांढऱ्या दगडाचा वापर करण्यात आला आहे, कारण हा दगड हजारो वर्षे टिकतो. संपूर्ण मंदिर उभारणीसाठी १८०० कोटी रुपये खर्च अपेक्षित आहे, आणि परिसराच्या विकासासाठी अधिक खर्च येईल. गर्भगृहातील श्रीराम आणि माता सीता यांच्या मूर्ती नेपाळहून मागवलेल्या शाळीग्राम दगडापासून बनवल्या आहेत, कारण शाळीग्राम दगडात श्री विष्णूंचा वास मानला जातो. हे भव्य बांधकाम टाटा समूह आणि एल अँड टी (L&T) या कंपन्यांनी केले आहे. ram mandir ayodhya साठी अनेक पिढ्यांनी लढा दिला, त्यांच्यामुळेच हे स्वप्न प्रत्यक्षात आले आहे. श्री राम जन्मभूमीवरील मंदिरात पुन्हा विराजमान होताना आपण पाहणार आहोत. हे ram mandir ayodhya आपल्या हयातीत निर्माण झाले याचा आपल्या सर्वांना अभिमान आहे. या अपूर्व सोहळ्याचे साक्षीदार होण्याची संधी आपल्याला मिळाली आहे.

पुणे आणि मुंबईहून अयोध्येला कसे जायचे?

अयोध्येतील भव्य ram mandir ayodhya येथे दर्शनासाठी जाणाऱ्या पुणे आणि मुंबई येथील भाविकांसाठी प्रवासाचे काही पर्याय खालीलप्रमाणे आहेत:

• रेल्वे मार्ग:मुंबई आणि पुणे येथून अयोध्येसाठी थेट रेल्वे सेवा उपलब्ध आहेत. या प्रवासाला साधारणपणे २५ ते ३५ तास लागू शकतात, हे निवडलेल्या गाडीवर अवलंबून असते. रेल्वे प्रवास हा अनेक भाविकांसाठी सोयीचा आणि परवडणारा पर्याय आहे.
• हवाई मार्ग:अयोध्येत आता महर्षी वाल्मिकी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ सुरू झाले आहे. मुंबई आणि पुणे येथून अयोध्येसाठी थेट किंवा कनेक्टिव्हिटी विमानांची सोय उपलब्ध आहे. विमानाने प्रवासाला साधारणपणे २.५ ते ३ तास लागतात (थेट विमान असल्यास), याव्यतिरिक्त विमानतळावरील प्रक्रिया आणि कनेक्टिव्हिटीसाठी लागणारा वेळ गृहीत धरावा. हा प्रवासाचा सर्वात वेगवान मार्ग आहे.
• रस्ता मार्ग:रस्ता मार्गाने ram mandir ayodhya पर्यंत जाणे शक्य आहे, पण हे अंतर मोठे आहे. पुणे/मुंबई ते अयोध्या हे अंतर साधारणपणे १५०० ते १७०० किलोमीटर आहे. खाजगी वाहन किंवा बसने जायला साधारणपणे २८ ते ३५ तास लागतील, जे वाहतूक परिस्थिती आणि मार्गावरील थांब्यांवर अवलंबून असते. लांबचा प्रवास असल्याने पुरेसा आराम आणि नियोजनाची गरज असते.

आपण आपल्या सोयीनुसार, वेळेनुसार आणि बजेटनुसार ram mandir ayodhya ला भेट देण्यासाठी यापैकी कोणताही मार्ग निवडू शकता. अयोध्येत पोहोचल्यानंतर स्थानिक वाहतुकीसाठी ऑटो-रिक्षा, टॅक्सी आणि ई-रिक्षा सहज उपलब्ध असतात.

जय श्रीराम! जय श्रीराम! जय श्रीराम!